Ayiti : Pawòl Me. Samuel Madistin

Me. Samuel Madistin - Yon dezas, de dega inutil.
E sa ranfòse m konviksyon m ke sa k pou sove peyi a, jan ou wè m
te di l la nan kanpay mwen an, se yon leta fò. Se yon leta fò k
pou sove Ayiti. Tout tan nou nan tip de leta briganday sayo, Ayiti
pap fè yon pa. Ayiti pap devlope.

Le developpement d'Haiti passe par l'émergence d'un Etat fort, définitivement.

Sak pase a ranfòsé konviksyon m anpil nan sa. Paske konprann byen, pou yon
moun kanpe, lè w gen yon leta, gen yon seri de sujè nan leta a, se de sujè
denterè publik yo ye, yo pa sujè denterè prive.

Polisye k nan lapolis la, la a, pa jodi a non, nan dis, kenz an, nan ventan,
nan trant an, li pap polis ankò.

Men enstitusyon an ap toujou la, nan senkant an, nan swasant an, nan yon syèk.
Donk, otreman di polis la pa byen prive l. C'est une institution de l'Etat.

Donk, lè gen yon kesyon k enterese polis la, l enterese tout sitwayen k nan
leta a. Donk, lè gen yon pwoblèm ki poze, nan toute grande démocratie,
nou fè, le débat contradictoire. Ou rele moun ki konn sujè a. Yo bay opinyon yo.
Ou rele moun ki opoze. Yo bay opinyon yo. Gen yon pil opinyon kap bay. Epi sitwayen
yo fè konviksyon yo sou opinyon ki pi eklere a, ki pi konvenkant lan, deside yo ale
nan liy opinyon publik la.

Si yon moun, poukisa pa egzanp, polisye k vle fè sendika yo, polis la gen venn-katran
l potko janm fèl?

Lè wap fè yon sendika nan sektè prive, èske w wè, ouvriye yo, boule izinn patwon yo,
tire sou yo, pouyo sa fè sendika ?

Non. La lwa di yo :

1. Fè yon statu
2. Yon ak konstitutif
3. Fè yon pwosè vèbal de konstitusyon an
4. Deziye yon komite direktè

Epi ekri minis zafè sosyal, voye dokuman w... sendika.

Pagen goumen, pagen pale anpil.

Poukisa gen tout manifestasyon sayo, gen tout tire sayo pou sendika
nan lapolis ?

Sakfè yo pa pran fòmalite la lwa di yo, epi yo fè sendika ? Paske fòmalite yo,
yo pa vle moun konnen yo. La loi n'existe pas. Lwa a pa egziste.

E poufè sendika, moun ki pa konnen di, konstitusyon an pwoklame, li bay dwa a.

Iyoran yo pa konnen. Ke nan konstitusyon an gen yon seri de dwa li pwoklame yo.
Mais pour la jouissance de ces droits, pou kapab jwi dwa sa yo, ou bezwen yon
lwa k akonpaye l.

Se sa yo rele, yon otorizasyon de l'arbre d'administrasion, si ou bezwen
fè sendika sa-a, li diw:

1. Ou fè tèl bagay
2. Ou fè tèl bagay
3.

Li baw fomalite yo. Li diw men kisaw ka fè, kisaw paka fè, se sa sèlman m di wi.

Mwen di, sendika yo vle fè a, se pa yon kesyon ke m kont li. Men jodi a, lwa k pou
reglemante l la pa egziste. E si yo vle fè l, fò k yo tann lwa a egziste. Si w fè l
san yon lwa, se yon anashi w ye ! Se sa m di wi. E m di nou paka dakò pou gen anashi
nan mitan yon kò ame.

E m di dezyèm-man, jou yap fè lwa a, m pata vle, pouyo bay sendika, moun kapfè
sendika nan polis la dwa pouyo fè grèv. Paske le droit de grève, paske dwa poufè
grèv, menm nan peyi kigen senk sis kò ame, yo ezite bay dwa de grèv a lapolis.

Pa egzanm, ou pran yon peyi kom la France, depi katrevenkenz avec le projet
Vigipirate, lame fè lapolis menm jan ak polis wi nan la rue.

Sètadi, ou konn gen yon situasyon kote w konn gen plis militè nan larue ke polis wi.

Si koulye a yo gen polis municipale, yo gen gendamri, yo gen lame de l'air, yo gen
lame de terre, yo gen enfantri... si yo bay dwa a yon polis municipale pou l fè grèv,
la p fè grèv, d'abord yo reglemante grèv la. Yo diw, jou wap fè grèv la ou pagen dwa
mashe ak zam.

Men si polis la bayo pwoblèm, men yo gen gendarmerie pou yo ka rele wi. Yo gen polis
nationale yo ka rele wi. Yo ka rele lame...

Isit nou pa gen sa. Mwen menm kòm yon moun ki konn kesyon an, mwen bay opinyon m.

Kounye a, si w pa dakò ak opinyo m, bay opinyon paw. Lide kont lide. Men ou pa kabap
pran zam ou, pou vinn goumen kont lide m yo. Ou konprann...

Sa m konstate la-a. Yo vinn la-a, moun yo mete dife, yo tire sou kabinè a,
yo tire sou moun kap rale pòt ki fèmen... gade enpak bal yo... Yo jwenn wòsh ki
kraze vit yo. Yo jwenn boutèy gaz yo tire pou met dife nan kabinè a. Plizyè boutèy
gaz, yo gen boutèy kote yo kraze gaz yo sou tout galri a. Nou jwen pakèt mashinn
ki nan pakinn kabinè a, kise yon pakinn kabinè a pataje avèk otèl la.

Yo boule senk mashinn ladann, yo boule yon motosiklèt, èkondisyone nou boule,
yo boule yon jeneratris. Donk yo fè yon sèten nonb de dega.

Pawòl Me. Samuel Madistin nan entèvyou l bay nan Tele Ginen.
Tele Ginen an Ayiti kigen tout kredi pou bon jan repòtaj sila...

Transcription de Weiner Marthone, auteur de Mèt Estoy