Gendefwa, bwi bann nan konn tèlman fèb, pandan ou sou kabann, ou oblije prete anpil atansyon pou sa konprann ki kote bann nan ap soti.
Si w te abite nan zòn Delmas, ane 60-80 konsa, pat gen anpil deblozay bwi nan nwit. Lite fasil pou sa idantifye bwi tanbou rara ak vwa moun kap shante. Gendelè ou konn panse se anlè tout moun nan bann yo ye, yap vole vinn jwenn ou. Paske se van k soti depi la plaine du Cul-de-Sac kap pote tout tripotay ak jwisans sayo depi nan ziltik rive jis anba fenèt lakay ou.
Nan epòk diktati, bann yo te konn plis renmen fonksyone byen ta nan aswè, rive vè de twazè du maten. Ou konn koushe sou kabann lakay ou wap tande bwi tanbou ak senbal kap frape, men ki pako jwenn elan.
Se konsa mizisyen kap jwe tanbou, senbal, ba fè, banbou ap akòde enstriman sayo ki pwal jwe pita.
Detanzantan ou tande moun kap jwe ba fè yo di: ti, ting, ting... senbal reponn: bleng, bleng!
Ting, ti, ting, ting…
Bleng, ben, deng…
Sa w tande a, tanbou, banbou, senbal ak ba fè graj ak tcha-tcha marye, epi koral pran voye shante: "Se nan ginen m soti, lè m mare shwal mwen latè va tranble!" Bwi pye nan sapat, fwèt kash marye ak siflèt...
Moun ki renmen sipèstisyon konn di sa se bann zobop kap pase. Men, mwen sonje yon lè, sa nou te konn pran pou bann zobop la, mizik la te tèlman sho lan nwit sa-a. Tout granmoun ki pwopriyetè kay lan katye a te kouri leve, louvri fenèt, pou gade bann nan kap pase.
Prekanaval gen sis sezon ladann. O kòmansman, kanaval te konn dure kat jou. Se nan fèt sila pèp la konn pran tout jan de plezi posib e imajinab.
Se nan Kanaval tout restavèk tounen mèt kay. Tanbou frape fè san kouri nan venn tout Ayisyen. Se lè sa-a, nou kapab wè sou sha yon pèsonaj yo rele Bacchus, ki te sèl wa nan Kanaval nan tan lontan.
Se kote moun maske, degize, swa kanpe sou sha oubyen mashe apye yap swiv pakou kanaval. Gen moun ki konn met degizman lame endijèn sou yo, tout zansèt yo konn reprezante: Toussaint, Dessalines, Pétion, Christophe...
Gen moun ki konn degize an endyen, afriken, patisipan yo konn penture kò yo tout kalite koulè ak digo, met rad an pit. Ayisyen konn fabrike mask ak papye mashe, ki konn reprezante pesonaj politik kap viv nan peyi-a.
Se nan kategori sa-a nou konstate, konn gen anpil dyab, eskelèt, tèt san kò, dragon kap grennen dife, shaloska, lamayòt...
Bann mas efreyan sa yo te konn fè tout ti moun pete kous kouri tèlman yo te pè.
Depi prekanaval pèp Ayisyen ap danse, shante, bwè tafya san rete jis kanaval rive. Yo menm konn leve demen anlè, je fèmen, fanm kou gason pran danse kole nan mitan lari. Ayisyen konn shanje aparans fizik yo, fè bèl akwobasi...
Á suivre...
Veritas pour eMagazine
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire