Sa dwe fè Ayisyen refleshi sou kijan yon peyi kapab òganize yon gouvènman ki dewoule a pati de dwa presye sitwayen Ayisyen-an genyen pou l shwazi.
Lè nou voye je n gade nan listwa, nou konnen depi yon gwoup moun swete viv ansanm, imedyatman yo bezwen gen yon gouvènman. Bagay sa-a repete souvan, sitou nan kòmansman lemond, gouvènman yo te konn pran fòm monashi, ak wa, oubyen yon lidè ki te konn rive sou pouvwa a pati de yon manm nan fanmi l.
Plato, yon filozòf, te bay yon deskripsyon an premye sou gouvènman. Yon gouvènman, daprè Plato, se yonn kap dirije pa klas aristokrat nan yon peyi, paske moun sa yo akòz de edukasyon, vinn gen savwa, se sak fè yo te plis kapab pran destine mas pèp la an men.
Fòk nou note ke, paj listwa se yon boul kap woule. Toupatou nan mond sivilize-a, prezans anpil wa avi tap domine. Gen ladan yo ki egziste plis akòz de tradisyon, genyen ladan yo k shanje nan yon fason radikal, bridsoukou, gen zòt ki aplike shanjman tou dousman pou mete l an-nakò ak sitiyasyon ki deja egziste sou teren-an. Gen anpil bagay ki pase nan zafè Relijyon, sak rive a pati de gwo pèsonalite ak lagè, ebyen bagay sa yo te vinn gen efè sou tout gouvènman nan lemond.
Okòmansman, monashi yo te jwe yon wòl enpòtan nan listwa mond lan. Mwen dwe di nou ke anpil tan pat pase, sèlman desanzan konsa, depi ke mas pèp yo vinn kapab shwazi gouvènman l vle. Se sak fè anpil kote nan mond lan te vinn genyen yon lòt konsepsyon de sak rele gouvènman òganize lakay yo.
Genyen yon sèl eksplikasyon pou sa. Moun kap dirije nan lemond nan epòk sa-a, pat janm vle kite desizyon vote-a nan men mas pèp la. Sa te pase toupatou nan lemond, fil kominikasyon ki te koupe ant peyi yo te anpeshe mas pèp yo konprann pwoblèm kap pase nan peyi l epi jwenn yon solisyon pou rezoud tout.
Avan lontan, jounal pwente, epi radyo ak mwayen transpò pou kandida yo sa vwayaje al rankontre pèp la jis kote l rete-a, lakay li. Sa fè yon moun ki ta renmen vinn dirije yon peyi, kapab genyen yon pi bon ransèyman sou tout gwo pwoblèm peyi-a, epi moun yo tou, yap kòmanse aprann kijan de moun yon kandida ye vrèman.
Se tout bann konsiderasyon sa yo ki fè aristokrat yo vinn oblije kite mas pèp la vote.
Anpil monashi nan lemond, te gen yon veritab transfè pouwa ki fèt. Pouvwa ki te konn pase de, manman, papa, pitit, frè, sè, tonton ak tantinn te vinn delege a yon premye minis.
Pa egzanp, an Angleterre, rènn nan gen yon pouvwa nan non sèlman. Li se yon senbòl pèp la.
Men vrè pouvwa pou vote lwa ret nan men Premye Minis lan ak Shanm Bas-la, moun sa yo ke pèp Anglè a, al vote, epi shwazi.
Take the Visitor Survey and receive this FREE gift.
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire