lundi 17 novembre 2025

Mertulia Machann Lèt...

 

iTunes and Audible


La plume, l'épée et la bourse...

 

Nos philosophes et nos professeurs de Sciences Sociales sont unanimes; ils affirment que tôt ou tard, on doit arriver à une régénération de l'haitien.

Certains prennent la plume comme le seul élément susceptible de transformer la république. Cela a donné beaucoup de fruits. Le premier essai, la première génération après notre indépendance, a donné naissance à plusieurs journaux comme l'Abeille, l'Eclaireur et Le Télégraphe. C'étaient le temps des journaux politiques, économiques  et littéraires.

On a vu apparaitre d'éminents personnages et chefs d'entreprises tels que: Joseph Courtois et Félix Darfour. Dans les premiers journaux de l'époque, on ne parlait que des nouvelles de l'étranger. De la guerre 
d'Espagne. De France, on s'habituait à ne parler que des épopées napoléoniennes, de sa déconfiture jusqu'à son exil et sa mort.

Le public y participait. Beaucoup de citoyens écrivirent aux éditeurs pour lui prier de bien vouloir insérer dans son prochain numéro, telle ou telle lettre...

On s'instruisait bien. Toutefois, la régénération par le biais de la plume ne produira que des citoyens chevronnés en littérature...
(A suivre...)
MURAT pour eMagazine

iTunes and Audible

mardi 11 novembre 2025

Roger Gaillard: l'Etat Vassal...

Roger Gaillard 
Ebyen Leta Ayisyen, se yon Leta ki pa otonòm, se yon Leta ki anba la depandans. Se yon Leta ki pa mèt tèt li.

Konpè Filo   
Ki moun ki mèt Leta Ayisyen?

Roger Gaillard
Esansyèlman, moun ki mèt li se Gwo Jral-yo ki bezwen kès Leta-a, yo bezwen l pou yo sèvi, mete nan pòch yo, avèk gwo zotobre ke m sot pale-a du commerce de Pòtoprens. Et la plupart de yo se de blan, paske Salomon te finn kraze jouk komès la deja lè li te met dife nan Pòtoprens. Te rete gwo blan yo. Ebyen se gwo zotobre blan yo, ki fè sayo pito, san ke Leta pa kapab...

Konpè Filo
Gwo zotobre blan yo ak Ayisyen k te la tou?

Roger Gaillard
Gwo zotobre blan nan komès avèk Jeneral Ayisyen yo. Pate genyen gwo zotobre Ayisyen, paske komès ekspòtasyon kafe-a, lite tonbe. Ayisyen pat genyen l ankò.

Konpè Filo
Men bra politik-la sete Jeneral yo. Se yo k te poto mitan politik la...

Roger Gaillard
Ah! Ou fè byen ou souliye sa. Pèp Ayisyen, li pat viktim de blan yo, lite viktim te Jeneral Ayisyen yo kite vinn mete yo au service du blanc, kite vinn tounen Vassal blan yo.

Konpè Filo
Talè-a ou di ke liv sa-a pale de twa bagay.:

1. Affaire Luders 
Anprè Alman de voye bato degè li vinn kaponnen nou. Gouvènman Ayisyen-an te leve drapo blan, lite kapitule.

2. Emprunt de la Consolidation
Kite fè yon rassemblement des emprunts dekwa pou n sa gen yon sèl dèt. Ke gwo chabrak kap travay la banque yo mete ansanm pou yo manje yon pati nan lajan-an.

3. Anténor Firmin kòm premye minis.
Ke pèp Ayisyen-an te enpoze l kòm premye minis bay Tirezyans S. Sam. Men apre kèk mwa Parlement Ayisyen-an pat dakò pou refòm Anténor Firmin yo fèt. Yo revoke Firmin apre sis mwa travay.

iTunes and Audible



lundi 10 novembre 2025

Airlines’ Sky-restaurant ?…

There was a time where airlines’ passengers used to be treated like royalty. Spacious areas between seats, cold drinks and a warm meal even on short flights were served free of charge…


Nowadays, some unscrupulous airlines are trying to nickel and dime passengers by selling even a cup of ice water. A plane could leave the gate on time and landed late just because of a last round of food sales needed to be made before landing…

This is the new trend folks. Make sure you eat before boarding your flight. Otherwise, the so-called ‘sky restaurant’ will be waiting for you…

iTunes and Audible



L’évolutipn du football…

  

Jouer sans égoïsme c'est l'affaire des grands techniciens du football moderne...cela demande non seulement la maitrise du ballon mais aussi une habileté de passe et vision du champ de jeu hors de l'ordinaire. Je qualifierais ce style de football, comme une version amplifiée du football Argentin des années 80. 

Jouer en équipe est devenue et a toujours été la manière d'être invincible...c'est exactement le style de jeu qui me convenait lors de ma jeunesse en Haïti. J'ai toujours eu quelques partenaires dont la complicité par le biais de petites passes, arrivent toujours à créer des opportunités de marquer des buts...ajoute à cela le style de football total qui se joue en Hollande et vous aurez une équipe tout à fait imbattable. 

Cela plairait beaucoup à Johan Cruyff.

J'aime cet aspect technique dans l'évolution du football. 


Une séance d'entrainement...

iTunes and Audible




dimanche 9 novembre 2025

Emile Roumer:Vle pa Vle...

Vle pa vle, mesye, se sa pou nou wè. Nou di ke kreyòl pa dwe ekri yon lòt jan ke franse. Tou sa, se blag. Kote nou aprann sa?

Nou vle pou gran moun lavil tankou gran moun nan mòn aprann an franse. Tou sa se blag. Nou pase twazan lekòl pou nou aprann ke (an, en, ant, ent,) fè an. Tout sa se pèdu tan. Nan kreyòl, tout voum se do, (an) se (a-an) li ekri, epi se an lifè. Si se pa sa di-m, sa li fè?

Nou di ke, kreyòl pa dwe ekri (louin), l.o.u.i.n se pou ekri louin, jan sa-a: Loin, tankou si (marsouin) pa te ekri m.a.r.s.o.u.i.n; an franse takou si Edouard pa te ekri Edouard. Gade non, mesye, ase betize. Konprann kò nou, konprann byin sa nou vle. Nou di, o! Kijan ou vle pour kreyòl ekri kafe ak (k) pouki li pa ekri-l ak (c). Tou sa se blag. Kar, yon lè (c) fè (se) yon lè li fè (k). Nou ekri (Celie) ak (c) ki prononse Celi e nou ekri Clelie ak (C) ki prononse Kleli. Si se tout bagay sa-a yo ke nou vle pou yon adult ki pa gin tan pou li pèdu, ale chita lekòl aprann, nou se yon ban ransè. Vle pa vle, jan ki pi fasil-la, se jan sa-a kreyòl la dwe ekri. Bon epi tou, se pa pou literatè fransè, kreyò la ekri. Parol franse pa parol pèp. Si depi dizwisankat nou te ekri pou pèp-;a nan yon jan pi fasil, pèp la ta konnin li. Bay moun la pè, mete literatu franse sou kote jouk nou kapab fè gingnin souasantkinz pou sa moun nan peyi-a konnin li. E si nou fle fè sa rive vit, vle pa vle, se monra pèp-la li kreyòl nan jan ki pi fasil la.

Vle pa vle se sa. Si se pa sa ekri  ki jan nou vle-l.
Di tou sa nou vle di. Min li ta bon pou nou eseye fè sa nou mande-a. Ekri franse nan journal, se rans. Pale franse nan radio, se rans. Pèp la dezouin li e li bezouin konprann sa l li e sa li tande. Vle pa vle se boule rèd nan kreyòl la. Moun pa doue fè ekukasyon yon pèp nan yon lang ki pa lang li. Vle pa vle, kase-m, revoke-m, voye-m nan karousèl, voye-m sou pave pour nou sa montre pèp la li an franse se afè pa nou. Min pei-a ava disparèt, sa nou vle-a pap rive. Kontinue tronpe pèp-la; min sonje ke nou pa kapab pase tout tan nou ap bafoue yon pèp, fòk yon jou li revòlte.

Pa kouè ke mouin kont pou pèp-la rive li franse. Pèp-la gingnin pou li aprann li franse tankou nou aprann angle ak espagnòl. Deja, se se ki kòmanse fèt. N-ap ekri, n-ap pale nou pa minm konnin sa kap fèt. Vle pa vle se moun kap ekri jan mouin ekri la-a ki gin rezon.

Emile Roumer

iTunes and Audible


Once Upon an Evangelist...

 

iTunes and Audible


mardi 4 novembre 2025

Weekend thrilla in Nevada!…

One of the greatest NFL games in history happened last Sunday between the Jacksonville Jaguars and the Las Vegas Raiders. The posted highlights on Youtube couldn’t come closer to showing the suspense endured by those watching the game.

It was a record-breaking game where the longest successful field goal attempt in the history of the NFL was broken. A 68-yard field goal!

The game kept everyone watching at the edge of their seats from start to the overtime finish.


The Jacksonville Jaguars won by one point. 30 - 29 But, Ashton Jeanty, the Raiders rookie running back stole the show by scoring his fourth NFL career touchdown! Statisticians from all the networks appeared to be either on vacation or stunned by this event…to this day, they failed to update their websites' statistics correctly…

Pete Caroll, the Raiders football coach, (former Seahawks) made the same decision he has made in the past. With a few seconds left in overtime, the play called was for QB Geno Smith to throw the ball at high traffic into the endzone. It was the quarterback's time to score and win the game for the Raiders at the two-point conversion. That's what the Jaguars did. Likewise, the Raiders should have entrusted such high responsibilities into the hands of the Raiders quarterback Geno Smith...

iTunes and Audible