Zafè Mantalite : Entèvyou Michel Soukar

Gen de moun se kòyo sèlman ki nan peyi a, men nanm yo
pati depi lontan...se zafè prejije koulè ki meten nan
eta n ye jodi a. Rale kreyon w make sa sou kalpen w.

Si nou wè ke jounalis la parèt eblouyi, se paske yo
renmen fè entèvyou nan yon sujè san preparasyon...
sa vinn fè yo sanble lang yo lou, yo pagen replik,
staff pwoduksyon pwogram nan pat fè dyòb li tou pou
bay jounalis la bon zouti...jounalis, pa kite bagay
sayo ap pede rive w tout tan ankò...fè yon ti efò,
ou gen aksè entènèt an Ayiti.

Shita tande entèvyou Michel Soukar bay nan emisyon Le
Point wa di m si misye dwe panse ke tout moun parèy
li yo se yon bann ekstra-terès yo ye ? Se yon bann,
touris ak pansyonè, ki shita ap banboshe, al
danse nan bal, bwè tafya, monte desann nan avyon ki
pat pou yo...siw byen gade, sa fèt jis jounen jodi a...

Moun yo etidye Ayisyen byen wi. Yo konnen n renmen
fanm blansh, ale nan fèt, bwe wiski...se menm istwa
la cigale et la fourmi an wi ki kanpe an pèmanans
devan je nou la-a...

Paske lè PanAm C&S avèk Delta te kòmanse imilye nou tout
bon anba prejije, fè n pase pa Dominikani, Porto-Rico
ou byen nan Jamaique pou nou ale nan lòt peyi an 1962,
nou di ke nou pat gen mwayen... men nou tap jwi, fè banbòsh
ak parad ak 12 milyon dolla meriken te bay pou Latibonit...
nou pran lajan sa-a, fè sa nou vle avè l. Kòb sa-a tegentan
gaspiye depi sou prezidan Magloire.

Kidonk Duvalier pat kapab reponn a defi sa-a depi 1960.
Pou nou te genyen pwòp Ayewopò Jèt pa nou, ke tout lòt
peyi nan karayib mwen mansyone yo, te genyen deja...

Se bank nasyonal kite "prete gouvènman" divalye a
1 milyon US, epi anpil fonksyonè te bay kotizasyon sou
rubrik "liberasyon ekonomik" nan ti shèk yo tap toushe
shak mwa. Nan epòk sa-a Duvalier te enplemante yon sistèm
"EDE TET NOU," tèt ansanm, se sa ki te bay ayewopò Maïs
Gate. Michel Souka vle endike se peyi Dominikani kite
fasiliten fè aewopò Mais Gate...sa se pa vre!

Mesye sayo ak anpil zòt se parad wi yo tout tap fè, yon bann
moun dejwe, men ki vle fèw konnen ke yo pat la nan peyi a,
epoutan se yo menm ki tap benefisye nan endistri touris
lan epòk sa-a. Se pran sèlman san envesti nan aviasyon,
nan transpò an komen, mete tren pou pasaje, tabli lekòl pou
fòmasyon pilòt avyon, modènize endistri sa nou te genyen,
fè antretyen tou...

Se la wi dekadans lan te kòmanse...se moun ki tap benefisye
nan endistri touris, kitapfè milyon nan biznis epi yo fèmen kèyo,
sere danyo, mare pwen yo, pa regle anyen...paske Ayiti te devan
tout lòt peyi nan zònn nan lèsa-a.

Men moun sayo se yon bann dejwe, banboshè ak tafyatè, pyepoudre,
ki pagen vrè amou ak respè pou peyi a ni pèp Ayisyen...

Depi lontan se nan peyi etranje yo voye pitit yo,
yo menm tou, lè vakans rive se New York, Paris, Londres,
Mexico-City yo te konn ale...jis jounen jodi a se sakapfèt.

Michel Soukar ap fè pwomosyon pou yon seri de moun
ki pa t janm konsidere tèt yo kòm Ayisyen. Misye bay kèk
verite wi, men nan tèt li, pwofesyon fwa li, se pou Ayiti
ta vini tounen yon peyi sosyalis. Grap moun sayo ap preshe
sosyalis, paske se sa kite fè yo kite Ayiti...

Malgre efondreman sistèm sosyalis ak kominis nan le mond,
eshèk sistèm nan Cuba, nan Unyon Sovyetik, nèg sayo pa tande
yo pa wè, e yo fèk kontinye ap preshe an favè vye sistèm
sayo...

Verite Michel Souka bay nan entèvyou sa-a se lè li admèt ke
bann moun parèy li yo te pito al Sen Domeng pou tabli biznis,
lwe kay, ashte kay, met pitit yo, fanmi yo nan inivèsite...

Se yo menm, menm kite kòmanse al Sen Domeng anvan tout moun.

Kidonk bann makak swiv, imite tout sa zòt fè, yo ale lage
kòyo Sen Domeng tou, pou yo sa viv. Pa vini blame pèsonn, paske
se moun tankou Michel Soukar kite kòmanse bay move egzanp
lan... epi vini Ayiti pale peyi a mal, tout anvi yo se pou
fè dap-pi-yanp sou pouvwa, sou prezidans...senatè, ak lajistis.

Etandone koulye a se vote pou pèp Ayisyen votew pou monte. Yap
shèshe bay koudeta ak kout lang pou yo sa elimine vòt pèp la,
epi retounen nan konsèy gouvènman ankò, pou shwazi moun yo vle
mete sou pouvwa ak tout pòs enpòtan...

Moun sayo gen move abitid pale peyi a mal twòp ! Se pou nou tout
shanje vye mantalite sa-a. Eseye leve peyiw pito nan aksyon
ak pawòl ou tou, olye pou kontinye pale mal. Kòmki dire se pou
tout Ayisyen ta rayi tèt yo.

Veritas

Fact Check:

Kòm istoryen, Michel Souka pa bay verite sou zafè Ayewopò
Jèt la. Peyi Dominikani te depase peyi d Ayiti depi lontan
nan zafè aviasyon. Depi 1962, yote genyen vòl regilye shak
semen ki pase Porto-Rico, Venezuela, ale Miami ak New York.
Anpil lòt peyi nan Karayib la tegentan ranje pis aterisaj
pou Jèt sa vini ateri lakay yo. Tandis ke Ayiti limenm potko
genyen Ayewopò Jèt pal. Se te toujou nan Bowen Field pou yon
moun ale nan ane sayo pou pran ti avyon a elis DC-2, DC-3.

Pis Bowen Field la pat byen fèt epi l pat long ase. Lite
finn kraze tou. Paske yo pat janmen fè reparasyon ladan l.
Pis aterisaj la pat menm rive sou wout ayewopò jan nou wè l
la-a jodi a. Paske tegen yon ravinn kite anpeshe l kontinye.
Pis la te twò kout pou gwo avyon vini ateri.

Rayi shyen di danl blan, se sou Divalye Ayewopò Jèt nan mayi
gate te fèt...

Gade sa yon jounal yote rele Haïti Sun te pibliye sou koze
sa-a an 1962. Al pi lwen, fè anpil rechèsh wa gade sa Pan-Am
C&S, KLM ak Delta tefè nou kòm pèp...nou renmen manje, manje
bliye, se pou nou sispann lonje dwèt blame yon seri de moun
ki pat benefisye anyen nan endistri touris kitap fleri nan
peyi d Ayiti, nan tan lontan...